Diyabet Hastalarının Ayak Bakımı ve Korunması Ä°çin Yapması Gerekenler;
* Ayaklar her gün 37 oC su ile yıkanılıp, yumuÅŸak bir havlu ile kurulanacak. Parmak aralarının iyice kurulanmasına dikkat edilecek.
* Parmak araları hariç, ayağın diÄŸer kısımlarına nemlendirici losyon veya krem sürülecek. Özellikle, topukların çatlamasını iyi bir bakım ile önlemek gerekmektedir.
* Ayaklar her gün kesik, sıyrık, mantar ve olası kabarcıklar açısından kontrol edilmelidir. Ayak tabanını görmek için gerektiÄŸinde ayna kullanılmalıdır.
* Ayaklar üÅŸüdüÄŸü takdirde mutlaka çorap giyilmelidir; tuÄŸla, sıcak su ÅŸiÅŸesi, elektrikli ısıtıcı, soba bu amaçla kullanılmamalıdır.
Hastanın yattığı yerde kalorifer peteği bulunmamalıdır.
* Tırnaklar düz kesilmelidir. Kenarlarının yuvarlak kesilmesi tırnak batmasını kolaylaÅŸtırmaktadır.
* Nasır ve ölü dokular kesilmemelidir. Nasırlar için kesinlikle nasır ilacı, yakı ve asitler kullanılmamalıdır. Bu konuda doktorunun ya da ayak hemÅŸiresinin önerileri alınmalıdır.
* Çıplak ayakla kesinlikle yürünmemelidir. Ev içinde giydiÄŸi terlikler travmatize edici olmamalıdır.
* Deniz kıyısı, havuz kenarı gibi sıcak ve sert zeminli yerlerde çıplak ayakla dolaşılmamalıdır. Ayak aÄŸrılarını gidermek amacıyla kızgın kum ve kaplıca sularının uygulanmasının sakıncaları hastaya mutlaka anlatılmalıdır.
* Ayakkabıların içi giymeden önce her zaman yabancı cisim, batıcı madde, pürüzlü yüzey, yırtık açısından kontrol edilmelidir.
* Pamuklu ve yünlü çorap giyilmeli, sıkı çoraplardan kaçınılmalıdır. Çoraplar her gün deÄŸiÅŸtirilmelidir. Çorap bağı kullanılmamalıdır.
* Ayakkabılar ayaÄŸa uygun ve rahat olmalıdır. Ayakkabılar yumuÅŸak deri olmalıdır. Tabanları kalın olmalıdır. Bayanların yazlık ayakkabı seçiminde açık burunlu ayakkabıları tercih etmemesi önerilir.
* Çorapsız ayakkabı giyilmemelidir.
* Parmak aralarına bağları giren sandaletler giyilmemelidir.
* Kışın yün çorap giyilmeli, içi yün muflonlu botlar giyilmelidir.
* Sigara kesinlikle kullanılmamalıdır.
* Ayakkabı satın almadan evvelki akÅŸam her iki ayağın ÅŸekli bir karton üstüne çizilip, kesilmeli; bu kalıplar alınacak ayakkabılara denenmelidir.
* Görmesi bozuk olan hastaların aileleri ayak bakımı açısından eÄŸitilmelidir.
* Ayaklar her muayenede düzenli olarak kontrol edilmelidir.
* Hasta kendi günlük kontrolünde, olaÄŸan dışı bir olguyla karşılaşır ise; ilgili kiÅŸilerle durumu mutlaka paylaÅŸmalıdır.
Günlük hayatta çok dikkat edilmeyen ayakkabı seçimi, diyabetik ayak oluÅŸumunda ve yaranın kötüleÅŸmesinde çok önemli bir yere sahiptir. AyaÄŸa uygun ayakkabılar giyilmelidir. Çorapsız ayakkabı giyilmemelidir. Ayrıca yüksek topuklu ayakkabılar ve ucu açık veya sahiptir. AyaÄŸa uygun ayakkabılar giyilmelidir. Çorapsız ayakkabı giyilmemelidir. Ayrıca yüksek topuklu ayakkabılar ve ucu açık veya dar ayakkabılar uygun deÄŸildir. Ayakkabı numaraları marka ve modeller arasında farklılıklar gösterir. Ayakkabı geniÅŸleyebilmesi açısından baÄŸcıklı olmalıdır.
Ayakkabı günün ikinci yarısında alınmalı ve mümkünse günün ikinci yarısında giymek üzere bir numara daha büyük ikinci bir ayakkabı alınmalıdır. Ayrıca uzun süre kullanılmış, yıpranmış ayakkabılar rahatlığını yitirir ve sorunlara neden olur. EÄŸer ayaklarda ÅŸekil bozukluÄŸu varsa mutlaka özel yapım ayakkabı tercih edilmelidir.
Özellikle diyabetik nöropatisi olan hastalar ayaklarda sürekli bir üÅŸüme hissinden ve ayaklarını ısıtamadıklarından yakınırlar.
Ayaklarını ısıtmak için kullandıkları radyatör ya da elektrikli ısıtıcı gibi ısı kaynakları sonucunda ayaklarında yanıklar oluÅŸabilir. Bu hastaların ısı alıcı sinirleri bozuk olduÄŸundan ayaklarının yandığını geç fark ederler ya da hiç fark etmeyebilirler.
Ayak tırnaklarının kesilmesi ve bakımı da diyabetik ayak geliÅŸiminde olukça önemli bir yer tutmaktadır. Ayak ve tırnak bakımı düzenli olarak yapılmalı ve eÄŸer hasta iyi göremiyorsa mutlaka yakınlarından yardım almalıdır. Tırnak batmalarından korunabilmek amacıyla ayak tırnakları düz olarak kesilmeli ve mutlaka tırnak makası kullanılmalı, kenarlarını düzeltmeden diÄŸerine geçilmemelidir.
Diyabetik ayak oluştuktan sonra tedavisi mutlaka" diyabetik ayak ekibi" tarafından yapılmalıdır. Bu ekipte yer alması gerekenler kişiler şunlardır:
* Diyabetolog veya diyabet konusunda eÄŸitilmiÅŸ iç hastalıkları uzmanı
* Diyabet eÄŸitim hemÅŸiresi
* Ortopedist
* Enfeksiyon hastalıkları uzmanı
* Podiatrist Ortez/protez uzmanı
* Damar cerrahisi uzmanı
* Plastik cerrah
* Psikiyatrist
* Dermatolog
Diyabetik ayak tedavisinde büyük önem arz eden noktalardan biride ÅŸeker hastasının eÄŸitimi ve kan ÅŸekerinin iyi kontrol edilmesini saÄŸlamak olmalıdır. Metabolik kontrolü kötü olan hastaların ayaklarının daha büyük bir risk altında olduÄŸu akılda tutulmalıdır. Hasta ile hekim iÅŸbirliÄŸi içinde olarak, kan ÅŸekerini normal sınırlar içinde tutmaya çalışmalıdırlar. Diyabetik hastaların mevcut risk faktörlerinin tedavisinde en önemli noktanın da ÅŸeker hastalarının iyi eÄŸitilmesi olduÄŸu unutulmamalıdır.
