ADAÇAYI ÇAYI
Adaçayı, çok eski çaÄŸlarda da ünlü bir ÅŸifalı bitki olarak tanınırdı. 13. Asırdan kalma bir dizede ÅŸöyle deniyor: “EÄŸer dikmiÅŸsen adaçayını bahçeye, ne gerek var ölmeye!”bunla ilgili yazımız aÅŸağıdadır.
Adaçayı, diÅŸotu ve meryemiye adları ile de tanınır. 30-70 cm boyunda olan bitkinin menekÅŸe renkli çiçekleri halka diziliÅŸlidir. Karşılıklı olan beyaz keçeli yaprakları gümüÅŸ gibi parıldar ve acımtırak, ıtırlı bir koku yayarlar. Bahçe adaçayı, güneÅŸli bir yerde yetiÅŸtirilmelidir. Don olayına karşı duyarlı olduÄŸu için, kış boyunca çam dalları ile örtülmesi doÄŸru olur. Ülkemizde Ä°zmir bölgesinde bahçe adaçayı yetiÅŸtirilmektedir. Bir baÅŸka cins olan çayır adaçayı (Salvia pratensis -Salvia tribola), çayırlarda, bayırlarda ve meralarda yetiÅŸir. Çevresine ıtırlı hoÅŸ bir koku yayan mavi–menekÅŸe renkli çiçeklerin pırıltısı uzaklardan seçilebilir. Çayır Adaçayı (Anadolu adaçayı) batı ve güney-batı Anadolu’da bol olarak yetiÅŸmektedir. Anadolu adaçayından “elma yağı” veya “acı elma yağı” denilen yaÄŸ da üretilmektedir. Bu tür adaçayı da kimyasal yapı ve tedavi etkisi bakımından tıbbi (bahçe) adaçayına benzemektedir. Fakat burada tanıtmaya çalışacağımız bahçe adaçayı (tıbbi adaçayı) ise, ÅŸifalılık bakımından daha etkilidir.
Toplama/Kurutma: Bitki yaprakları çiçeklenme öncesi, Mayıs-haziran aylarında toplanır. Etken maddelerinin doruÄŸa ulaÅŸtığı öÄŸlen saatlerinde toplanan yapraklar, gölgeli ve havdar bir yerde kurumaya bırakılır. Ä°yice kuruduktan sonra ince kıyılarak, hava almayan kaplarda saklanır.
BileÅŸim: Eterli uçucu yaÄŸlar, %30 Thujon, %5 Cineol, Linalol, Borneol, Salven, Pinen ve kafur; tanenler, triterpenoitler, flavonlar; Östojen benzeri maddeler; reçineli bileÅŸikler içerir.
Bu bitkinin çiçekleri, gargara ve adaçayı sirkesi yapmak için toplanır (bir avuç çiçek, doÄŸal sirkenin içinde bir süre bekletilir) ve elde edilen sirke, uzunca bir süre hasta yatağından kalkamayan kiÅŸilere rahatlatıcı ve canlandırıcı anlamda sürülerek, masaj yapılır. Yapraklar daha çiçeklenme baÅŸlamadan, mayıs ve haziranda toplanır. Bitki kuru ve güneÅŸli günler boyunca, eterli yaÄŸlar oluÅŸturduktan sonra, yapraklar öÄŸlen güneÅŸinde toplanır ve gölgede kurutulur. Adaçayı, çok eski çaÄŸlarda da ünlü bir ÅŸifalı bitki olarak tanınırdı. 13. Asırdan kalma bir dizede ÅŸöyle deniyor: “EÄŸer dikmiÅŸsen adaçayını bahçeye, ne gerek var ölmeye!”
Adaçayının eski çaÄŸlarda da ne büyük bir övgü ile anıldığını, çok eski bir ÅŸifalı bitki kitabı ÅŸöyle anlatıyor: “Kutsal Meryemana, Bebek Ä°sa ile Herodes’un gazabından kaçmak zorunda kaldığında, kendisini saklamaları için, çayırdaki tüm çiçeklerden yardım istemiÅŸ, ama hiçbir çiçek ona yanıt vermemiÅŸ. Ä°ÅŸte o zaman adaçayı eÄŸilmiÅŸ ve Meryemana sığınacak bir yer bulmuÅŸ. Onun sık ve koruyucu yapraklarının arasına girerek Herodes’un askerlerinden saklanmış ve askerler onu görmeden geçip gitmiÅŸler. Tehlike geçiÅŸtirildikten sonra, saklandığı yerden çıkan Meryemana, tatlı sesiyle adaçayına ÅŸöyle demiÅŸ: Bu andan sonra sonsuza dek insanların en çok sevdiÄŸi çiçek sen olacaksın. Seni, insanları tüm hastalıklardan koruyacak kadar güçlü kılıyorum. Bana yaptığın gibi, onları da ölümden kurtar!” Ä°ÅŸte o zamandan beri adaçayı, insanları iyileÅŸtirmek ve onlara yardım etmek için her yıl yeniden çiçekleniyor.
Adaçayı sıkça içildiÄŸinde tüm bedeni güçlendirir, kalp krizi tehlikesini azaltır ve kötürümlüklerde çok yaralıdır. Gece terlemelerinde ve aşırı terlemelerde, lavanta çiçeÄŸinin yanı sıra, yardımcı olabilecek tek bitkidir. Gece terlemesine neden olan hastalığı iyileÅŸtirir ve bu hastalıkla el ele giden aşırı güçsüzlüÄŸe, canlandırıcı etkisi sayesinde son verir. Hastalık sonrası güçsüzlük hallerinde baÅŸarıyla kullanılabilir. Pek çok doktorun, adaçayının deÄŸerli özelliklerini artık iyice tanımış olduklarını biliyoruz (Referans1: M.Treben). Onu kramplarda, omurilik rahatsızlıklarında, beze hastalıklarında ve organ titrekliklerinde büyük bir baÅŸarıyla kullanıyorlar. Yukarda belirtilen hastalıklarda, günde 2 su bardağı çay yudumlanarak içilmelidir. Adaçayı, hasta karaciÄŸeri de çok olumlu etkiler, onunla ilgili tüm rahatsızlıkları giderir ve gazları yok eder. Kan temizleyici etkisi vardır. Solunum organlarını ve mideyi balgamsı salgılardan temizler, iÅŸtah açıcıdır. Mideyi ve bağırsakları rahatlatır, gazların dışkılanmasını saÄŸlar. Kramp çözücü etkisi sayesinde, ishalde çok rahatlatıcıdır. Böcek sokmalarında, sokulan bölgeye adaçayı yaprağının tozu uygulanır. Adaçayı, dıştan uygulandığında, yaprağın tozu uygulanır. Adaçayı dıştan uygulandığında (Çalkalama ve Gargara), bademcik iltihabı, boÄŸaz hastalıkları, diÅŸ iltihaplanmaları, yutak ve ağız boÅŸluÄŸu iltihaplanmalarında veya ülserlerinde özellikle önerilir. EÄŸer zamanında adaçayı kullanılmış olsaydı, pek çok çocukta ve yetiÅŸkinde bademcik ameliyatına gerek kalmayabilirdi. Bedenimizin polisleri olarak, zehirli maddeleri yakalayan ve zararsız hale getiren bademcikler alındığında, ağızdan giren zararlı maddeler doÄŸruca böbreklere ulaşırlar. Adaçayı, sallanan diÅŸlere, diÅŸeti çekilmesine ve kanamasına karşı da (Çalkalama ve Gargara) baÅŸarıyla kullanılabilir veya bitki çayına batırılan pamuk hasta bölgelere uygulanır. Ayrıca dıştan kullanımda da, gargara ve çalkalamaların yanısıra yara kompresi olarak da kullanılabilir. Sinirli ve yorgun olan kiÅŸiler ve dölyatağı (rahim) hastalığı çeken kadınlar arada sırada adaçayı oturma banyoları almalıdırlar. Zayıf ve güçsüz çocuklara balla tatlandırılarak içirilir. Bu çay, tahriÅŸ kaynaklı öksürüklerde de baÅŸarılıdır. Åžifalı bitki olarak kullanılmasının yanı sıra, adaçayının çok deÄŸerli bir baharat olduÄŸunu ve böylece mutfaklara girdiÄŸini de unutmamak gerekir.
UYARILAR:
Adaçayının aşırı kullanımında kan basıncı (tansiyon) yükselebilir. Dölyatağı (Rahim) kaslarını uyardığı için, gebelik sürecinde kullanılmaz. Annelerin süt üretimini durdurur. Önerilen dozajlara uyulduÄŸunda, bilinen baÅŸka bir yan etkisi yoktur.
Kullanım Biçimleri:
Çay hazırlamak: Yarım veya bir tatlı kaşığı dolusu ince kıyılmış kuru yaprak, bir su bardağı dolusu kaynar suyla haÅŸlanır ve üstü kapalı olarak 10 dakika demlendikten sonra süzülür. Günde 2-3 bardak içilir. Taze bitki kullanılması durumunda 4-5 dakika demleme süresi yeterlidir.
Çalkalama/Gargara: 2-3 tatlı kaşığı kurutlmuÅŸ ve ince kıyılmış yaprak, 2 bardak soÄŸuk suya eklenir ve ateÅŸe konur. kaynamaya baÅŸlayınca ocaktan indirilir ve üstü kapalı olarak 15 dakika demlendikten sonra süzülür. Günde pek çok kere 5-10 dakika süreli gargaralar yapılır.
Tentür Kullanımı: Günde 3 kere, 15-20 damla kadar D2 inceltisindeki tentür, yarım kahve fincanı suya eklenerek alınır. Çay olarak kullanılabildiÄŸi her yerde tentür de kullanılabilir.
Karışımlar: Gargaralarda ve çalkalamalarda kekikle, sindirim sorunlarında ise Mayıs papatyası ile eÅŸit oranda karıştırılır.
Adaçayı Sirke GeniÅŸ ağızlı bir ÅŸiÅŸe, çayır adaçayı çiçeÄŸi ile doldurulur, çiçeklerin üstüne çıkacak kadar doÄŸal üzüm sirkesi eklenir ve ÅŸiÅŸe 14 gün si:güneÅŸte veya sıcak bir ortamda, arada bir çalkalanarak bekletilir ve süzülür.
Oturma banyosu: Ä°ki avuç dolusu yaprak soÄŸuk suda gece boyunca bekletilir. Ertesi gün kaynama derecesine kadar ısıtılır, 5-6 dakika demlendikten sonra süzülür ve banyo suyuna eklenir.
ETÄ°KET: adaçayı, adaçayı bitkisi, adaçayı otu, adaçayı çayı, adaçayı kapsülü, adaçayı çiçeÄŸi, adaçayı hapı, adaçayı ilacı, adaçayı kremi, adaçayı macunu, adaçayı merhemi, adaçayı sirkesi, adaçayı suyu, adaçayı tohum, adaçayı tableti, adaçayı tozu, adaçayı tütsüsü, adaçayı yaprağı, adaçayı yağı, adaçayı ekstrası, adaçayı gargarası, adaçayı hapları, adaçayı jeli
